Ένας ζωγράφος

Γύρισα από την καθημερινή μου βόλτα στις όχθες του Πηνειού. Εφτά χιλιόμετρα είναι αυτά που κάνω σχεδόν κάθε μέρα. Η εικόνα με τα ελεύθερα άλογα που έχει ο δήμος στις όχθες εκεί κοντά στο Αλκαζάρ είναι μαγευτική, ίσως να είναι και ο λόγος που θέλω να πάω κάθε μέρα. Μπαμπέσα άνοιξη ,από εκεί θα μου φορτώθηκε η αλλεργική ρινίτιδα. Ίσως αύριο τραβήξω καμιά φωτό. Τελικά υπάρχει και αυτή η Λάρισα!

Όπως ήδη θα καταλάβατε από την προηγούμενη ανάρτηση, όσοι την διαβάσατε δηλαδή, το να κάνεις μια μετάφραση και ειδικά σε ποιήματα δεν είναι μια εύκολη υπόθεση.  Πώς να κρατήσεις το ρυθμό ή τη ρήμα, πώς να κρατήσεις την ειρωνεία αν εσύ ο ίδιος δεν την καταλαβαίνεις και άλλα πολλά φυσικά.

Κατά την ταπεινή μου άποψη, η μετάφραση ποίησης, είναι ουσιαστικά σαν να ξαναγράφεις ποίηση, σαν να γεννάς κάτι καινούργιο και όχι απλά να μεταφράζεις. Τι είναι πιστή μετάφραση τελικά; Η κατά λέξη ή η ποιητική. Ας πούμε η ποιητική αλλά και εκεί το θέμα δεν μπορεί να είναι καθόλου αντικειμενικό , οπότε και γι αυτό κυκλοφορούν διάφορες μεταφράσεις και το πρόβλημα δεν είναι μόνο στην ποίηση.Μερικές φορές διαβάζεις το πρωτότυπο,διαβάζεις και από μετάφραση και νιώθεις μια φρίκη. Τι μας σώζει τελικά;Το καλύτερο θα ήταν να γεννήσουμε ποιητές στην Ελλάδα που να μπορούν να μεταφράζουν ξένους ποιητές που είναι κοντά σε αυτούς, δεν είναι τυχαίο ότι οι καλύτερες μεταφράσεις ποιημάτων έχουν γίνει από δαύτους. Εκτός από ξένες γλώσσες θα πρέπει να έχουν διαβάσει και πολύ και να ξέρουν σχεδόν τα πάντα για την ποίηση που μεταφράζουν.  

Σήμερα λέω να ασχοληθούμε με ένα ποίημα του John Matthias [1] σε ελεύθερο στίχο

A Painter

Marc Chagall[2] knew nothing

About dialectics [3].

Gaily, daily, in Vitebsk[4]

Cows and horses danced in the air.

Superstructure he hopelessly

Muddled with structure.

Gaily, daily, in Vitebsk,

Cows and horses danced in the air.

After October, Chagall was

Commissar of the arts for a year

But was dismissed: The Man

Leaping Over The City[5]

Daily, daily, in Vitebsk,

Icons of Lenin and Stalin objectively[6] stare

Κατά λέξη μετάφραση

Ένας ζωγράφος

Ο Μαρκ Σαγκάλ δεν ήξερε τίποτα

Γύρω από την διαλεκτική .

Ανέμελα(χαρούμενα-ξέγνοιαστα) ,καθημερινά στο Βιτέμπσκ

Αγελάδες και άλογα χορεύουν στον αέρα.

Την υπερδομή αδέξια(αμήχανα, ανέλπιδα)

Την μπέρδευε με τη δομή.

Ανέμελα(χαρούμενα-ξέγνοιαστα) ,καθημερινά στο Βιτέμπσκ

Αγελάδες και άλογα χορεύουν στον αέρα.

Μετά τον Οκτώβρη, ο Σαγκάλ ήταν

Κομισσάριος των τεχνών για ένα χρόνο…

Αλλά τον απέλυσαν: "Ο άνθρωπος

που πηδάει πάνω από την πόλη."

Καθημερινά, καθημερινά, στο Βιτέμπσκ

Εικονίσματα του Λένιν και του Στάλιν κοιτάζουν αντικειμενικά.

Ποιος θέλει να κάνει τώρα την ποιητική; Κάνεις ε… άντε καλά!

Απλά σε μερικά ποιήματα και η κατά λέξη μετάφραση μπορεί να είναι και ποιητική δεν χρειάζεται πάντα να τους αλλάζουμε τα φώτα, αν και το συγκεκριμένο επιδέχεται βελτιώσεις, αρκεί να μην χαθεί η ειρωνεία του!

Υ.Σ Ξεκίνησα να κάνω αυτή τη διαδρομή στο Αλκαζάρ μόνη, μετά ήρθε η Έλενα , μετά κάποιος άλλος και πάει λέγοντας , τσούρμο μαζεύτηκε!

Υ.Σ Ευτυχώς άρχισα να χαπακώνομαι και την παλεύω την αλλεργία άνετα.

Υ.Σ Για τον Μαρξισμό οι τέχνες πρέπει να εκφράσουν την πραγματικότητα . Δηλαδή την πάλη των τάξεων βλέπε αγρότες με δρεπάνια κλπ, και όχι «φαντασίες», όπως αγελάδες και άλογα που πετάνε όπως έκανε ο Σαγκάλ και γι’ αυτό και τον έπαψαν

Υ.Σ Τι είναι σοσιαλιστικός ρεαλισμός; Θα σας το πω με ένα παράδειγμα. Μια φορά κι ένα καιρό ήταν ένας Ρώσος στρατηγός που σε μια μάχη είχε χάσει το ένα του μάτι και το ένα του πόδι. Έψαχνε κάποιον να τον ζωγραφίσει όπως ήτανε. Ήρθε ο πρώτος ζωγράφος τον ζωγράφισε όπως ακριβώς ήταν και όταν ο στρατηγός είδε το πορτρέτο του, δεν του άρεσε καθόλου και αποκεφάλισε τον ζωγράφο. Αυτό έγινε πολλές φορές με πολλούς ζωγράφους ξανά και ξανά ώσπου μια μέρα ήρθε ένας ζωγράφος για να τον ζωγραφίσει και του ζήτησε να κάτσει σε ένα άλογο και να κρατάει ένα μεγάλο κιάλι τηλεσκόπιο  στο μάτι που δεν είχε και να κάνει ότι κοιτάζει μακριά. Έτσι ο ζωγράφος , τον ζωγράφισε όπως «πραγματικά» ήτανε από την μεριά που είχε το πόδι του και ούτε το μάτι φαινότανε ότι του έλειπε. Αυτός είναι ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός και φυσικά γλύτωσε και ο ζωγράφος το κεφάλι του!

---

[1] http://en.wikipedia.org/wiki/John_Matthias

[2] http://en.wikipedia.org/wiki/Marc_Chagall

http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/art/great-works/chagall-marc-over-the-town-19141918-744400.html

[3] http://revmarx.blogspot.com/2009/08/blog-post_569.html

[4] http://en.wikipedia.org/wiki/Vitebsk

[5] Τίτλος πίνακα του Chagall

[6] Αντικειμενικότητα βασικός όρος του μαρξισμού

Ιστορίες

Γύρισα από Φλώρινα, παραφορτωμένη εικόνες και με μια αλλεργική ρινίτιδα που με ταλαιπωρεί αφάνταστα .  Νομίζω ότι ήρθε η ώρα σίγά-σιγά να επανακάμψω. Έχω αρκετά  να γράψω στο blog  που συσσωρεύτηκαν αυτό το διάστημα σιωπής αν και η αλήθεια είναι ότι έχω εργαστεί αρκετά παραγωγικά  με πράγματα που όμως δεν μπορώ να δημοσιεύσω προς το παρόν εδώ. 

Άρχισε πάλι το κάθε τι να είναι μια αφορμή για γραφή αλλά μαζεύτηκαν τόσα πολλά πια που πρέπει πρώτα να τα σημειώνω για να μην τα ξεχάσω και δεύτερον να αφιερώνω αρκετό χρόνο την ημέρα μόνο στο γράψιμο, για να προλάβουν να γραφτούν όλα πριν χαθεί η ζωντάνια τους.

Τελικά δεν ξέρω τι είναι καλύτερο. Να αφήνεις κάτι να ωριμάζει μέσα σου και μετά να γράφεις γι αυτό ή να το γράφεις την ώρα που σε καίει; Νομίζω είναι αναλόγως την περίπτωση και το πώς θα σου βγει. Όταν σου βγει και αν σου βγει το γράφεις, το πότε το δημοσιεύεις είναι μια άλλη ιστορία.

Έχω πολλά να πω και νιώθω ότι με πνίγουν ή ότι δεν θα προλάβω να τα πω όλα . Προσπαθώ να τα βάλω σε μια σειρά. Δε γίνεται. Όλο αυτό το διάστημα που κόλλησα και δεν μπορούσα να γράψω έκανα μεγάλα ή μικρά ταξίδια και κύκλους γύρω από την Μαύρη Θάλασσα, κύκλους γύρω από τον εαυτό μου.

Συνάντησα έλληνες ναυτικούς παρέα με τις ωραίες ιστορίες τους και τσιγγάνες πάνω σε Mercedes να καπνίζουν με το αυτί. Έκανα μεταποιήσεις , ποιητικές μεταφράσεις, μελέτησα μετρική , λογοτεχνία και οργανική μορφή, έγραψα σονέτα, παρωδίες,  μοντερνιστικά ποιήματα, διηγήματα, ασκήσεις ύφους, σενάριο με τρις διαλέκτους( ποντιακά, κρητικά, βορειοελλαδίτικα) . Πειραματίστηκα με την καθαρεύουσα, έκανα κριτική στο έργο του Ταχτσή, ερωτεύτηκα τον Δημητρίου. Αντί για σταυρόλεξα , έκανα τεχνικές γραφής Ουλιπό[1], με αγαπημένη αυτή του S+7[2], ίσως αναρτήσω καμία από αυτές μου τις προσπάθειες. Για πρώτη φορά έπαιξα και σε ομαδικό σταυρόλεξο(αλλιώς το απεχθάνομαι) δίπλα σ’ ένα τζάκι στο σπίτι του Δημήτρη στην Καρύτσα. Ήταν πραγματικά υπέροχα . Είχα παρέα έξι άντρες, τι άλλο να ζητήσω!

Τώρα τελευταία έπαθα φρίκουλο με την ποιητική μετάφραση και σας καλώ να πειραματιστούμε  παρέα,  να’ναι καλά ο Νάσος Βαγενάς. Περιμένω και τις δικές σας εκδοχές. Δυστυχώς θα πειραματιστούμε μόνο στην αγγλική γιατί η γράφουσα δεν είναι ικανή να κάνει μετάφραση σε άλλη γλώσσα (ελπίζω προς το παρόν!)

Για πρώτο πιάτο σας σερβίρω  Gavin Ewart [3]

The Select Party

Hands that wiped arses

Are holding glasses,

Lips that fellated

Are intoxicated,

Parts that were randy

Have counterparts handy-

But the fact of a quorum

Preserves decorum,

And the social unction

Inhibits the function

Of the natural passions

Concealed by the fashions.

Tongues that licked scrota

Don’t move one iota

From the usual phrases

That the century praises,

The undisturbed labia

Are deserted Arabia-

These cats are all mousers

But skirts and trousers

Keep the lid on the kettle

There are magnets, there’s metal.

By they don’t click together

Thru nylon and leather

Κατά  λέξη  μετάφραση

Χέρια  που σκουπίζουν κώλους

Κρατούν ποτήρια

Χείλια που πεολείχαν

Είναι μεθυσμένα,

Μέλη που ήταν ερεθισμένα (σεξουαλικά)

Έχουν( νιώθουν) πρόσφορα τα αντίστοιχα μέλη άλλων.

 Όμως το γεγονός της απαρτίας (της ομήγυρης)

Διατηρεί την κοσμιότητα (το πρέπων)

Και η κοινωνική επισημότητα

Εμποδίζει τη λειτουργία

Των φυσικών παθών

Που τα κρύβουν οι μόδες(τα ρούχα)

Γλώσσες που έγλειφαν όρχεις

Δεν μετακινούν μήτε ένα ιώτα

Από τις συνήθεις φράσεις

Που ο αιώνας επαινεί,

Τα αδιατάραχα (ανέγγιχτα) χείλη των αιδοίων

Είναι ερημωμένη Αραβία.

Αυτές οι γάτες είναι όλες ποντικοφάγες

Όμως οι φούστες και τα παντελόνια

Κρατούν το καπάκι στον βραστήρα

Υπάρχουν μαγνήτες, υπάρχει μέταλλο,

όμως δεν κολλούν το ένα με το άλλο

γιατί τα κρατούν χωρισμένα το νάιλον και το δέρμα

Μετάφραση  Νάσου Βαγενά

που κρατάει τον ρυθμό και τη ρήμα

 Η δεξίωση

 Χέρια που χαϊδεύουν φίδια (εγώ θα το έκανα αρχίδια)

Τώρα υψώνουν ποτήρια

Χείλη που πεολείχουν

Γελούν ή βήχουν.

Σφριγηλές περιφέρειες

Περιφέρονται αιθέριες

Κι όπως ο Οιδίπους(λένε πως ήξερε ποια ήταν η γυναίκα του !!!!)

Κρατούν τους τύπους

Οι καθώς πρέπει τρόποι

-που έρχονται πρώτοι-

αποτρέπουν το λάθος

του αχαλίνωτου πάθους

Κατά τα ειωθότα (?)

Δεν κινούν μήτε ιώτα

Απ’τις κόσμιες φράσεις

Που η στιγμή επιτάσσει

(Τα ολόδροσα αιδοία

κεκαυμένη Αραβία).

Παντελόνια και φούστες

(άτρητες κρούστες)

συγκρατούν το αφρισμένο

καπάκι κλεισμένο.

Σκεπάζουν το σπέρμα

Με κασμήρι και δέρμα.

Άντε περιμένω και την δικιά σας εκδοχή.

Υ.Σ Μεταμφιέζω τη σιωπή σε λέξη
και τη χαρίζω σ’ όποιον μου εξηγήσει
να ’χει το μέλλον μου να επιλέξει
ποιο παρελθόν μου θα ξαναγυρίσει

Εν λευκώ. Στίχοι: Γεράσιμος Ευαγγελάτος. Μουσική: Θέμης Καραμουρατίδης. Πρώτη εκτέλεση: Νατάσα Μποφίλιου

 Υ.Σ 2Ευτυχώς που στη ζωή μου υπάρχουν ρόδες, αν και ακυρωμένη οδηγός, ευτυχώς που γράφω και το σκάω λίγο από τον παρόντα χρόνο από την ανελέητη πραγματικότητα της καθημερινότητας και από ότι μου λείπει και από ότι πονάει

---

[1] Ουλιπό

[2] S+7: παραγωγή ενός νέου κειμένου με την αντικατάσταση κάθε ουσιαστικού με ένα άλλο που βρίσκεται εφτά ουσιαστικά παρακάτω σε ένα οποιοδήποτε λεξικό. Αυτή η μέθοδος μπορεί να τροποποιηθεί είτε αντικαθιστώντας τον αριθμό 7 με κάποιον άλλο, είτε αλλάζοντας το σύμβολο + με ?, είτε αν αντί για τα ουσιαστικά επιλέξουμε να κάνουμε την ίδια διαδικασία για τα επίθετα, τα ρήματα κ.ο.κ.

[3]Gavin Ewart

Ρόδο

Το ρόδο μου, τ’ άφησα,

Πάει

Το κρίμα στο λαιμό μου

Αν έκανα καλά

Θα το δω

Πριν απ’ το θάνατο μου

                                       σ.χ  

Διαθεσιμότητα

Μπροστά μου το τάδε περιοδικό. Κλείνω τα μάτια και αρχίζω να το ξεφυλλίζω. Ανοίγω τα μάτια, έχω σταματήσει στη σελίδα 32. Ξανακλείνω τα μάτια. Δεξιά στήλη, τέταρτη παράγραφος, τρίτη σειρά, πέμπτη λέξη. Και αυτή είναι; Διαθεσιμότητα…

Ο Τρύφωνας μου είπε: « Και τώρα γράψε…»

Το πρωί πήγα για καφέ με την Άννα, μου έλεγε ότι δεν θα είχε πρόβλημα το αμόρε της να εξαφανίζεται για δυο βδομάδες χωρίς να ξέρει που είναι ή και να ξέρει, χωρίς να δίνει σημεία ζωής. Το καταλαβαίνει λέει,  γιατί θα είναι τόσο πολυάσχολος που δεν θα έχει χρόνο. Το ότι εκείνη είναι σαν ανάποδο γαμώτο και δεν είχε ποτέ γκόμενο είναι τυχαίο; Δε νομίζω. Όχι χρυσή μου, της είπα. Χορτάσαμε από δαύτους . Να κόψει το λαιμό του να βρει χρόνο και για μένα. Σχέση δε θέλει; Αγάπη δε θέλει;

Δε λέω, είχε τη ζωή του και πριν από εμένα, το πιθανότερο να την έχει ακόμα κι αν δεν θα έχει εμένα αλλά αφού με θέλει σε αυτή, πρέπει να κάνει χώρο να μπω. Άκουσε εκεί, δεν έχει χρόνο γιατί είναι πολυάσχολος και γιατί τρέχει όλη μέρα. Σύντροφο θέλω, όχι γκόμενο για ξεπέτα !Μα εμένα ο τάδε που με ενδιαφέρει είναι πρωταθλητής στο τάδε άθλημα και δεν μπορεί ούτε την πίεση, ούτε τα τηλέφωνα.

Δε μπα να είναι και ο Μπόλτ. Να βρει χρόνο. Αν έχει λίγο, κι αυτόν θέλει να τον αφιερώνει στον εαυτό του, ας μείνει με την παλάμη του παρέα. Καλή μου πρώτα απ’ όλα για να τα ξεκαθαρίζουμε τα πράγματα. Ο τύπος δε γυρνάει ούτε για να σε… αλλά πες ότι οκ , εκεί έξω υπάρχουν ανωμαλάρες ουκ ολίγες . Αυτές τις παπαριές του στυλ , νιώθω πιεσμένος και τέτοια αν στις λέει γκόμενος,  σήκω και φύγε όπως είσαι! Υπάρχουν κι άλλες ανωμαλάρες στο κάτω-κάτω εκεί έξω. Φτάνει πια αυτό το αίσχος με όλες τις γκόμενες να τρέχουμε πίσω από παπάρια!

Εγώ καλή μου, θέλω μια αγκαλιά. Θέλω κάποιον που να είναι εκεί. Θέλω κάποιον που πετάει τα σκουπίδια. Θέλω κάποιον που ξέρει να ακούει, που ξέρει να χαϊδεύει. Που κάθεται στο κρεβάτι και με χαζεύει που κοιτιέμαι στον καθρέφτη. Που δε βρίσκει χρόνο για να με αγαπήσει, γιατί κάνει μόνο αυτό και απλά βρίσκει χρόνο για όλα τα άλλα.  Ζητάω πολλά; Χέστηκα. Αυτά ζητάω. 

Safe at home

Αυτοαναφορικότητα ,κακή-καλή θα ήμουνα η τελευταία που θα μπορούσε να πει οτιδήποτε εναντίον της.  Με αυτήν πορεύτηκα μέχρι τώρα, απλά μερικές φορές αισθάνομαι πως δε μου φτάνει πια.  

Τι άλλο να γράψω; Για μουσικές που άκουσα; Για εικόνες που είδα; Για καινούργια ταξίδια ; Για βιβλία που διάβασα;  Συνεχίζω να τα κάνω όλα αυτά, ανοίγουν και τα ματάκια μου λίγο περισσότερο αλλά και πάλι όλα φιλτράρονται  από τα μέσα μου.  Πάω να γράψω και βρίσκω πάλι εμένα, τα ίδια κλισέ , τα ίδια συντακτικά λάθη, πάλι εγώ.  Ο κόσμος πουλιέται και καταστρέφεται ,ο κόσμος αλλάζει και όλοι νομίζουμε ότι έχουμε άποψη ενώ είμαστε μουγκοί . Τι να πω και τι να αναλύσω; Για μια ειρήνη που δεν ήρθε ποτέ; Για την ευτυχία ή τη μιζέρια την δικιά μου; Ποιος χέστηκε;  Εδώ πεθαίνει ο διπλανός σου και το καταλαβαίνεις μετά από καμιά βδομάδα από την μπόχα. Όχι άλλη ανάλυση.

Δεν έχω να αναθεωρήσω τίποτα , ούτε και κανένας κόσμος μου γκρεμίστηκε για να τον ξαναχτίσω.  Μεγάλωσα σε μια εποχή που γκρεμιζότανε των παλιότερων γενιών οι κόσμοι και ο δικός μου έμεινε άδειος. Δύσκολο να ζεις χωρίς να πιστεύεις σε κάτι. Τα ίδια μας έλεγες και πριν πέντε χρόνια θα μου πείτε. Πέντε χρόνια μετά εξακολουθώ να μην  έχω καμία σταθερά, κάτω από τα πόδια μου άμμος.

Νιώθω μουδιασμένη, σαν να κάθισα πολλές ώρες πάνω σε ένα βότσαλο, στο ίδιο σημείο, παρακολουθώντας το κενό. Όχι δεν μπόρεσα να το γεμίσω, ούτε αυτό μπόρεσε να με ρουφήξει. Δε γεμίζει το κενό, ούτε με περιπέτειες, ούτε με ταξίδια, ούτε με γράψιμο, ούτε με διάβασμα, ούτε με λεφτά, ούτε με δόξα, ούτε με φίλους, ούτε με παιδιά, ούτε με σκυλιά , απλά στρογγυλεύει δεν έχει γωνίες. Με αγάπη;

Δεν γράφω πια γιατί τόσο καιρό πάνω στο βότσαλο ένιωσα ασφάλεια. Ένιωσα πως κάπου μπορώ να σταθώ,  από κάπου να πιαστώ και να γεμίσω το κενό. Να ιεραρχήσω τη ζωή μου με τρόπο κανονιστικό. Δε γίνονται  όμως αυτά τα πράγματα σε ένα μυαλό που λατρεύει το χάος.  Κι όμως έγινε. Η τάξη μου έδωσε ηρεμία και σώπασε το πληκτρολόγιο μου ,  όποιος με έχει ακούσει να πληκτρολογώ καταλαβαίνει τι εννοώ!

Τώρα όλα ήσυχα. Μια ευτυχισμένη ζωή, χωρίς περιπέτειες, καθωσπρέπει,  χωρίς εκπλήξεις και μια σιγουριά πως αν πεθάνω αύριο, κάποιος θα το καταλάβει.  Το είπε και ο Thornton  «When you're safe at home you wish you were having an adventure; when you're having an adventure you wish you were safe at home.»Μην το ψάχνεις, άκρη δε θα βρεις. Η ζωή του καθενός ένα κουβάρι , όσο πιο πολύ την μπλέκεις ,τόσο πιο δύσκολο να βρεις άκρη.

Αφιερωμένο στο φίλο μου Αχιλλέα που σήμερα έχει τα γενέθλια του! 

Θέλω να γράφω ξανά όπως παλιά...

Όταν είσαι ασφαλής σπίτι σου, θα ήθελες να ζεις μια περιπέτεια και όταν ζεις μια περιπέτεια, θα ‘θελες να είσαι ασφαλής στο σπίτι σου. Thornton Wilder, 1897-1975, Αμερικανός θεατρικός συγγραφέας

Υπάρχει όμως μια περιπέτεια που μπορείς να ζήσεις ακόμα και μέσα από το σπίτι σου. Η περιπέτεια της γραφής!

Ούτε αυτό κάνω πλέον ... 

Μ'αγαπάς λιγάκι;