Στα αμπέλια της Ραψάνης

Αμφιθεατρικό χωριό στους πρόποδες του Ολύμπου που φημίζεται για το κρασί του

Hμερομηνία : 19-04-10

Του Ντινου Κιουση

kathimierini.gr


Στον δρόμο για τη Ραψάνη, εκεί στην κοιλάδα των Τεμπών, προσέξτε μην σας μπερδέψει ο σταθμός του ΟΣΕ που βρίσκεται πάνω στην Εθνική Οδό και γράφει «ΡΑΨΑΝΗ», καθώς και τα λίγα σπίτια που υπάρχουν γύρω γύρω.

Αυτός είναι ένας νέος οικισμός λίγων δεκαετιών. Το χωριό βρίσκεται 8 χλμ. μακρύτερα σκαρφαλωμένο σε πλαγιά. Κτισμένο αμφιθεατρικά σε ύψος 550 μ., στη βόρεια πλευρά των στενών, στους πρόποδες του Ολύμπου, ανήκει διοικητικά στον Δήμο Κάτω Ολύμπου. Εχει 1.000 περίπου κατοίκους που ασχολούνται με την κτηνοτροφία και την αμπελουργία. Δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς κατοικήθηκε η Ραψάνη. Πιθανώς ιδρύθηκε τον 10ο μ.Χ. αιώνα από την ένωση μικρών κοντινών οικισμών με το όνομα Ολυμπιάδες, ενώ κατά τον μύθο η Ραψάνη ήταν μια πανέμορφη, δυναμική γυναίκα που πρωτοστάτησε για την συνένωση των οικισμών.

Είναι σίγουρο πως το χωριό υπήρχε κατά τη βυζαντινή περίοδο και αυτό το γνωρίζουμε από την Αννα Κομνηνή (1140), όταν ο Αλέξιος Κομνηνός εκστρατεύει κατά του Βασμούντα, που πολιορκεί τη Λάρισα, περνώντας μέσα από τη Ραψάνη. Πάντως, για την ονομασία της η επικρατέστερη εκδοχή είναι πως προήλθε από τους σχιστόλιθους (ραψάνες) της περιοχής. Την εποχή της Τουρκοκρατίας ήταν ένα από τα πλουσιότερα χωριά με ζωηρή πνευματική κίνηση. Υπήρξε κέντρο παραγωγής μεταξιού και κόκκινων νημάτων που εξάγονταν στο εξωτερικό. Σύμφωνα με τον ιστορικό Γιάννη Κορδάτο τα προϊόντα της συναγωνίζονταν αυτά των γειτονικών Αμπελακίων. Η Ραψάνη, όπως και η γειτονική Κρανιά είχαν κάποια ειδικά προνόμια επί Τουρκοκρατίας ως «βακούφιον της Σουλτάνας», έτσι για παράδειγμα, εκεί δεν κατοικούσαν Τούρκοι.

Κρασιά ΟΠΑΠ

Σήμερα η Ραψάνη είναι πανελληνίως, αν όχι παγκοσμίως γνωστή για τα κρασιά της. Οι Ραψανιώτες έκαναν κρασί από τότε που έκτισαν το χωριό τους. Οταν στις αρχές του 19ου αιώνα η σηροτροφία και η υφαντουργία συρρικνώθηκαν, στράφηκαν σχεδόν αποκλειστικά στην αμπελουργία. Η φήμη του οίνου της Ραψάνης οδήγησε το ελληνικό κράτος ήδη από το 1932, στην επίσημη αναγνώρισή του ως ονομασίας προέλευσης, εποχή κατά την οποία το 53% του εισοδήματος των Ραψανιωτών προερχόταν από την αμπελουργία. Το ΡΑΨΑΝΗ ΟΠΑΠ παράγεται από την συνοινοποίηση τριών γηγενών κόκκινων ποικιλιών: το Ξινόμαυρο, το Σταυρωτό και το Κρασάτο. Το κλίμα της Ραψάνης είναι από τα ωραιότερα της Θεσσαλίας. Οι κάτοικοι λένε πως το καλό κλίμα, τα νερά και το κρασί τους είναι αυτό που τους «τρέφει» και τους δίνει χρόνια.

Τα αξιοθέατα

Στο χωριό σώζονται μόνον δύο παλιά αρχοντικά από την περίοδο της ακμής του, που αντικατοπτρίζουν τη μεγάλη ευημερία που γνώρισε η περιοχή εκείνη την περίοδο. Ομως υπάρχουν 22 εκκλησίες και ξωκλήσια, κάποια εξαίρετης αρχιτεκτονικής. Στα 100 μ. από τα τελευταία σπίτια του χωριού, μέσα σε ένα κατάφυτο τοπίο υπάρχει το ξωκλήσι του Ιωάννη του Προδρόμου.

Η επιγραφή στο υπέρθυρο αναγράφει πως ανεγέρθηκε και αγιογραφήθηκε το έτος 1546 «ΕΞΟΔΟΥ ΚΟΠΟΥ Κ(ΑΙ) ΜΟΧΘΟΥ ΤΩΝ ΑΝΤΙΜΟΤΑΤΩΝ ΑΡΧΟΝΤΟΣ ΡΑΨΑΝΗΣ...»

Σε ένα περίπου χλμ., στην αρχή της απέναντι πλαγιάς, σε μια περιοχή γεμάτη τεράστιες βελανιδιές βρίσκεται το μοναστήρι των Αγίων Θεοδώρων. Σώζεται μόνον η βυζαντινή εκκλησία με όμορφες αγιογραφίες που θα σας θυμίσουν Μετέωρα. Η Αγία Τράπεζα χρονολογείται από τον 10ο αιώνα, ενώ το ξυλόγλυπτο τέμπλο από τον 13ο αιώνα.

Στο μέσο περίπου της διαδρομής από την Εθνική Οδό στη Ραψάνη υπάρχει δρόμος που οδηγεί στο παλιό μοναστήρι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα (18ος αιώνας) κτισμένο μέσα σε πυκνή βλάστηση.

Αν συνεχίσετε τον δρόμο από τη Μονή των Αγίων Θεοδώρων θα φτάσετε στην κορφή του Προφήτη Ηλία όπου θα έχετε κυριολεκτικά στα πόδια σας την κοιλάδα των Τεμπών.

Αν έχετε σπηλαιολογικά ενδιαφέροντα τότε στη θέση «Ρούτσι», 7 χλμ. από τη Ραψάνη θα βρείτε το πρώτο σπήλαιο μήκους 140 μ. και το δεύτερο στα δυτικά, μήκους 400 μ. στα 3 χλμ. από το χωριό.

Τέλος, αξίζει να επισκεφθείτε τον Πυργετό που είναι και η έδρα του Δήμου Κάτω Ολύμπου. Το χωριό είναι κτισμένο στους πρόποδες του Ολύμπου και η ευρύτερη περιοχή έχει χαρακτηριστεί ως βιότοπος, καθώς από εδώ ξεκινάει το Δέλτα του Πηνειού. Στη θέση Λιβάδι υπάρχουν υπολείμματα γέφυρας ενετικής κατασκευής. Στον Πυργετό δολοφονήθηκε ο πρωτοπόρος του αγροτικού κινήματος Μαρίνος Αντύπας (1873-1907).

Η μνήμη του τιμάται με πολιτιστικές και θρησκευτικές εκδηλώσεις στα τέλη Μαρτίου ή στις αρχές Απριλίου.

Χρήσιμες πληροφορίες

Πώς θα πάτε:

Απέχει από την Αθήνα 390 χλμ. Με το Ι. Χ. μετά τα Τέμπη θα στρίψετε αριστερά στην πινακίδα. Το χωριό απέχει 8 χλμ. περίπου από την Εθνική. Αν έρχεστε από Θεσσαλονίκη θα διανύσετε 125 χλμ. και πριν από τα Τέμπη στρίβετε δεξιά.

Πού θα μείνετε:

Ξενώνας «Ισβορος». Βρίσκεται στη μέση της απόστασης από την εθνική για το χωριό. Τηλ. 24950-61.535.